ემპათიური თუ...

როგორც წესი, ვერავის ვუხსნი რატომ არ შემიძლია მძაფრსიუჟეტიანი ფილმების ყურება, განსაკუთრებით კი ე.წ. “უჟასების”. არ შემიძლია და მომკალი! საკმარისია საშინელებათა ჟანრის რომელიმე ფილმი ვნახო და მშვიდობით ტკბილო ცხოვრებავ ჩემოც და ჩემიანებისაც! მშვიდობით ტკბილო ძილო და სიბნელეში მარტო სიარულო... ყველგან და ყოველთვის ფილმის საშიში კადრები მახსენდება და თვალწინ მიტრიალებს. ამიტომ მსგავსი ფილმის ნახვიდან მინიმუმ ერთი კვირა პატარა ბავშვივით “გაყოლას” ვითხოვ, მაგალითად, იქ, სადაც, წესით, მეფენიც საუკუნეებია საკუთარი ფეხით დაიარებიან. კარგა ხანს ვიჭყლიტე ტვინი მიზეზის ძებნით, ბოლოს ამაყად დავასკვენი, რომ ეს “პროფესიულია” და რომ ჩემი საყვარელი საქმიანობიდან გამომდინარე, როგორც ხელოვნებათმცოდნე ზედმეტად კარგად ვიმახსოვრებ ვიზუალურ სახე-ხატებს (გაცილებით უკეთ ვიდრე მუსიკალურ ბგერებს თუ ვერბალურ ტექსტებს), რომლებიც დიდი ხნით მრჩება და მებეჭდება “მზერით მეხსიერებაში”. მაგრამ სანამ ამ, არც თუ ისე დამაჯერებლი თეორიით აპელირებას (და, რა დასამალია, და კეკლუცს) შევუდგებოდი, თითონვე გავუწიე ოპონირება და, ცხადია, მისი სუსტი მხარეებიც მაშინვე გამოაშკარავდა: ჩემს შემთხვევაში “კარგი” თვალითი მეხსიერება არმც და არამც არ სცილდება ხელოვნების ნაწარმოებებს და, სამწუხაროდ, სრულებით არ ვრცელდება მაგალითად, ადამიანებზე. ჩვეულებრივ, ვერ ვცნობ ადამიანებს, თუ მათთან მანამდე ხანგრძლივად არ ვიკონტაქტე და ამის შემდეგაც კი ადვილად მავიწყდება სახეები. ასე რომ არ არის გამორიცხული, რომელიმე კარგი ნაცნობი სახტად დაგტოვოთ მორიგი შეხვედრისას ჩემს სახეზე მობორიალე დაბნეულმა ღიმილიმა და არაადეკვატურმა კითხვებმა, მაგალითად ასეთმა: ბავშვები როგორ არიან? არადა შვილი ერთიც კი არ გყავთ, ან: თქვენები ხომ კარგად არიან? არადა ზუსტად იცით, რომ “თქვენებს” არ ვიცნობ და ა.შ. მოკლედ ე.წ. “ქუდიანი ნაცნობობა” ჩემთან არ ჭრის (ბოდიშს კი ვიხდი უნიჭო თარგმანისთვის, მაგრამ ეს ბოლო ხანია, ხომ ყველაფერს ტიტრებად ვთარგმნით და ორიგინალში ვუსმენთ, სინამდვილეში კი ნახევრადვკითხულობთ ქართულ ტექსტებს და ვეღარ ვუყურებთ ვერაფერს). მოკლედ, კითხვაცა და პრობლემაც კითხვადვე და პობლემადვე დარჩა. მოცემულ ეტაპზე ერთადერთ სავარაუდო ახსნად კიდევ უფრო თამამი და კეკლუცი ვერსია - ჩემი “დახვეწილი გემოვნება” -დავტოვე, შევიფერე იმიჯი, რომ არ მიყვარს ჰოლივუდის მდარე ხარისხის ფილმები, რადგან გოგი გვხარიას ფილმებზე გავიზარდე!

“გოგის ფილმებზე” ისევ გახმოვანების პრობლემა გამახსენდა... ყველაზე მეტად აქ მაკლია ქართული თარგმანი, მომკალით და უკეთესად ვიგებდი თითქოს და უფრო ახლოს მოდიოდა ისედაც კარგი კინემატოგრაფია გვახარიასეული თარგმანით. ეხლაც კი “წითელი ზონის” ფილმს თუ ვუყურებ, ისევ ჩამესმის გოგი გვახარიას ხმა, როგორც კარგი პედაგოგის (ოღონდ იმდენად კარგის, რომ მასთან კამათიც შეგიძლია) რჩევით წაკითხული წიგნის კითხვისას, მისი ხმა რომ გესმის, თითქოს ის გიკითხავდეს ტექსტს და თან თვალყურს გადევნებდეს, რამდენად ზუსტად და კარგად გესმის წაკითხული. მაგრამ ასეთმა კარგმა პედაგოგებმა ისიც კარგად იციან, რომ “ზუსტი და კარგი გაგება” არ არსებობს და იმდენივეა გაგება, რამდენიც ადამიანი, ნუ... მოფიქრალი ადამიანი.

მაგრამ გოგი გვახარიას ფილმებთან სხვა პრობლემები მაქვს და არც ესაა ნაკლები დაცინვის თემა. “გოგის ფილმებიდან” მით უფრო ძნელად გამოვდივარ და მართლაც დიდი ხნით ვრჩები ხელოვნებათა ამ მედია-სინთეზით შექმნილ სამყაროში. ფილმის ნახვის შემდეგ დიდ ხანს ვარ ზედმეტად ეგზალტირებული, აჟიტირებული და ბედნიერი, მათ შორის ისეთი მძიმე მელოდრამის შემდეგაც, რომლის დროსაც მოთქმით ვტიროდი. აი, ეს კი მართლაც კარგი გასართობია ჩემი მეგობრებისთვის და თუ ისიც გამიხსენეს, როგორ ვრეკავდი თავის დროზე “ფსიქოში”, ხომ საერთოდ! “პროგრამაში” კარგა ხნით ყოფნა არ ამცდება. მაგრამ ამას უკვე მივეჩვიე და ჭეშმარიტი ხელოვნების კათარზისულ უნარ-ჩვევებსა და ფუნქციაზე მაღალფარდოვან გამოსვლებს აღარ ვიწყებ ხოლმე.

მაგრამ კიდევ ერთი შეკითხვა მაინც მრჩება: რა მატირებს ან მახარებს ასე ადვილად წიგნზე, ფილმზე, სპექტაკლზე და, თქვენ წარმოიდგინეთ, ცხოვრებაშიც, რეალურად საკმაოდ გულქვა არსებას? აი, მაგალითად, მივდივარ ქუჩაში და ამედევნა პატარა მათხოვრის ბავშვი, ბინძური, თმაგაბურძგნული და საყვარელი. წარბსაც არ ვიხრი, ფულს არ ვაძლევ, მშვიდად ვაგრძელებ გზას და გულში იმასაც კი ვფიქრობ, “წადი და ცოტა მაინც იმუშავე, თუნდაც შუშები გაწმინდე!” თან ამ დროს საკუთარი თავი მეზიზღება და ისიც, ვის გამოც “უცებ გავხდი ასეთი”. ვაგრძელებ გზას, ავდივარ ავტობუსში და უცებ გვერდით ჯდება ან წინ ზის ან იქვე სადმე დგას მშვენიერი, სავსებით ნორმალური იერის მქონე ქალი ან კაცი, მოზარდი ან მოხუცი და უცებ საოცარ წუხილს ვგრძნობ, სადღაც შიგნით მეკუმშება თითქოს ყველაფერი, რადგან “ზუსტად ვიცი”, ახლა ამ ქალს, კაცს, მოზარდს თუ მოხუცს რაღაც აწუხებს, ცუდადაა და ძალიან უჭირს შინაგანად. მინდა მივიდე, ჩავეხუტო, დავამშვიდო, ვუთხრა, რომ ყველაფერი კარგად იქნება და რომ მეც ხშირად ვარ ხოლმე ასე. რაკიღა, კიდევ კარგი, მისვლას ვერ ვბედავ, ვცდილობ თბილად ვუყურო (ახალგაზრდა და სიმპათიურ მამაკაცებზე ეს არ მემართება, არ იფიქროთ!) და ჩემებურად “გავუგზავნო დადებითი ემოციები”. ან მაგალითად, მივდივარ ქუჩაში, გვერდზე ვიღაც ჩამივლის და მე კი უცებ კარგად ვხდები და უაზროდ მიხარია, არც ვიცი რა, უფრო ხშირად ის, რომ ეს “ვიღაცა”, ვინც უკვე ჩამიარა ან წინა გაჩერებაზე ჩავიდა, ძალიან უყვარს “ვიღაცას”: ქმარს, ცოლს, შეყვარებულს, შვილს, ხანდახან შვილიშვილს, თუნდაც მეზობელს. საიდან მომაქვს ეს ყველაფერი, მომკალით და არ ვიცი! მაგრამ ერთი კია, ასეთი რაღაცეების გამო ტირილს არ ვიწყებ ქუჩაში, ამ მხრივ ტელეეკრანთან ან თეატრის ჩაბნელებულ დარბაზში მჯდომი უფრო საშიში ვარ. თუმცა ქართული თეატრის გადამკიდე საფრთხე იქაც აღარ მემუქრბა. აა, ხო! ბოლოს რეზო გაბრიაძის მარიონეტების თეატრში მოვიჭერი თავი სპექტაკლზე “ჩემი გაზაფხულის შემოდგომა”. დადგმა თუ არ გინახავთ ორი სიტყვით გეტყვით, რომ ერთი ჩიტის ისტორიაა, ბორია ქვია, მოხუცი წყვილის გაზრდილია და ჩიტი კია, მაგრამ დიდი მაიმუნი ვინმეა. თუმცა კეთილია, ცდილობს მისივე გამჭრიახობით არაკეთილსინდისერად ნაშოვნი ფული ნამუსიანად დაარიგოს, ვინც უყვარს და ვისაც მართლა უჭირს იმათ დაეხმაროს; ქალებს არ იკლებს, თუმცა მაინც ერთი უყვარს და მხოლოდ მასზე ფიქრობს, მაგრამ ჩიტს ქალი უყვარს და ეს ამბავი იმთავითვე განწირულია. მოკლედ, დიდი ადმიანური სითბო და სევდა მოდის ყველა პერსონაჟისაგან, გაბრიაძისეული ნიუანსებით, მისი გროტესკული სიუხეშეებითა და იუმორით. მეც მეტი რა მინდოდა?! ერთბაშად “მოვირღვიე”, თითქოს ჩიტმა ბორიამ ძაფის ბოლო მიპოვა, გამოქაჩა და ასე, ნისკარტში ჩემი ემოციის ძაფის ბოლოგაჩრილმა ინავარდა მთელი სპექტაკლი. ჰოდა, რომ მოვრთე ღრიალი, პირზე აფარებული ხელი და ერთჯერადი ცხვირსახიციც ვერ მახშობდა. დარცხვენილმა მივიხედ-მოვიხედე და ჩემნაირ დღეში მხოლოდ თათია ვნახე (ჩემი მეგობარია და ისიც ცოტა... მოკლედ ნამდვილი მეგობარია), დანარჩენები - ჩემთვის უცნობი ადამიანებით სავსე დარბაზი სრულიად მშვიდად იჯდა და უდრტვინველად განაგრძობდა მარიონეტების დადგმის ყურებას.

სპექტაკლიდან თვალებდასიებულები და დარცხვენილები რომ გამოვდიოდით, მაშინ მომივიდა თავში აზრად და თათიას ვკითხე: “ჯეკუ, იქნებ ემპათიურები ვართ?!” მას შემდეგ მინდა ამის მჯეროდეს, ბევრად უკეთესია, ვიდრე ვერსიები: “ნევრასთენიკი”, “სენტიმენტალური”, “ცოტა გიჟი” და ა.შ.

ფიქრობთ, რომ სენტიმენტალური ვარ, ხო? მე კიდევ ემპათიურობა უფრო მომწონს... და რა მოხდა ეხლა, რომ ვიყო ეს “ემპათიური”?! ბოლოსდაბოლოს ტერმინია ასეთი, ტერმინი კიდევ არასოდეს არ ნიშნავს მართლა კარგ შეფასებას, მართლა ძალიან დიდი და კარგი ტერმინებში, როგორც წესი, ვერ ეტევა.

P.S. დღეს თათიამ დამირკა და მითხრა: “გუშინ ისეთი ბედნიერი ვიყავი, აწი შემიძლია მოვკვდეო”. მას შემდეგ ყურებამდე უაზრო ღიმილით დავდივარ. ვიცოდე მაინც რა მიხარია?..

მე ქართული სინამდვილის დეზერტირი ვარ!

ხშირად მიფიქრია, რომ, ჩემდასამარცხვინოდ, ძალიან ძველმოდური ვარ და ხშირად კონტექსტიდან ამოვარდნილიც კი. პრაქტიკულად, არასოდეს არ ვწერ აქტუალურ თემებზე და არ ვეხმიანები კრიტიკულად ჩვენს მართლაც მარვალმხრივ გამრუდებულ ყოველდღიურობას. აი, მაგალითად, საერთოდ არ ვწერ ქართულ შოუ-ბიზნესზე, ქართულ მედია სივრცეზე, არც ნანუკას შოუს ვახსენებ და არც მაია ასათაინისას, არც ტელესერიალებზე “ვსეირნობ” და არც “სპეციალურ რეპორტაჟებზე” ვშფოთავ, მოკლედ მოქალქეობრივ პოზიციაში დიდად მოვიკოჭლებ. გავიაზრე ეს და უცებ შევშინდი: იქნებ უბრალოდ გულგრილი ვარ იმ ყველაფრის მიმართ, რაც დღეს ჩემს ქვეყანაში ხდება, ან არ ვარ სათანადოდ განვითარებული, რომ პროტესტის გრძნობა გამიჩნდეს?! არადა ვინ ვინ და მე ხომ ვიცი, როგორ მაღიზიანებს მთელი ეს ფსევდოელიტარულ-ქაჯური აღლუმი ჩვენს ტელეარხებზე, როგორ გამოვყავარ წყობიდან და რა მგზნებარედ მაყრევინებს ცოფებს. მაშინ რატომ არ მინდა ამაზე წერა?! რატომ არ მინდება, ხმამაღლა დავუირისპირდე და სხვებივით, მეც მორიგ ჯერზე ვამხილო მავნებელთა მთელი ეს დასი? ხომ შემიძლია მეც ჩემებურად ავხსნა, განვმარტო და გავაანალიზო, რატომ სჩადის ამას და ამას მთლიანად ცენზურას დაქვემდებარებული ქართული ტელევიზია?

კარგა ხანს ვინერვიულე, სანამ პასუხს მივაგენი. პასუხი კი, რომ მეგონა, იმაზე ბევრად მარტივი და უმწიკვლო აღმოჩნდა: უბრალოდ უკვე კარგა ხანია აღარ ვუყურებ ტელევიზორს, (რომელიც ხანდახან გამორთულიც კი ისე მაშინებს, რომ მეტი სულიერი სიმშვიდისთვის, შტეფსელიდანაც ვრთავ, რადგან, არ გაგეცინოთ და, მეშინია უარყოფით ენერგეტიკის, რომელსაც გამორთულ მდგომარეობაშიც კი ასხივებს). ამიტომ წარმოდგენაც აღარ მაქვს რა ხდება ქართულ მას-მედიაში. არცერთხელ არ მიყიდია არცერთი ქართული ჟურნალი (მათ შორის არც, მაპატიეთ და, “ლიბერალი”, “ტაბულა”, მით უფრო “სითი”, “გზა” და ნუ, ცხადია, აქ რა მოსტანია და, “სარკე” და “თბილისელები”, უი, ხო, და კიდევ “ბომონდი”). ამის გამო ხშირად კურიოზულ სიტუაციებში ვვარდები. მაგალითად, 24 მაისს ჩემს მშობლებთან მისულს ტრადიციულად მაღალ ხმაზე მოღლოფინე ტელევიზორში რომ ნინო ბურჯანაძის მიტინგი “დამხვდა”, გულწრფელად ვიკითხე: რა ხდება, ძველი ჩანაწერია-თქო? ადვილად წარმოიდგენთ, რა მხიარულება მოჰყვებოდა ამას ოჯახში. სულ ორი დღეა, რაც ბაღაფშის სიკვდილი შევიტყვე და მეტსაც გეტყვით, ორიდ წუთის წინ გავიგე, რომ ნანუკას პრეზიდენტი ყოლია შოუში მიწვეული. “ახალი ამბების” ჩემამდე მოღწევის ასეთმა შუასაუკუნეობრივმა ტემპებმა ისე შემაშფოთა, რომ თვითრეაბილიტაციის მიზნით, ამ პოსტის წერა დავიწყე. მინდა, თავი ვიმართლო უკიდეგანო ვირტუალური სივრცისა და ჩემი თითებზე ჩამოსათვლელი მკითხველის წინაშე, რომ სათქმელი ბევრი არაფერი მაქვს იმ მარტივი მიზეზის გამო, რომ თვითიზოლაციაში ვიმყოფები. დიახ, მე, ქრისტინე დარჩიამ სრულ ჭკუასა და საღ გონებაზე, საკუთარი ნებით მოვაქციე თავი თვითიზოლაციაში, რადგან აღარ მესმოდეს ტელეეკრანიდან: “მინდა მადლობა მოვუხადო”, “მინდა დავაფიქსირო პოზიცია”, "მოხარული ვარ, რომ ვღებულობ მონაწილეობას", “ჩვენ ვფლობთ ინფორმაციას, რომ...”, “მან უკვე ბევრი დანაშაულებები ჩაიდინა”; აღარ მინდა გავიგო “სისხლები”, “ხორცები”, “კარებები” და ა.შ. აღარ მინდა მტკიოდეს ერთდროულად გული და ყური იმის გამო, რომ ტელე-სივრცის თითქმის აბსოლუტური უმრავლესობა წვალობს მარტივი წინადადებების აგებაზე, თუმცა სრულებით არ ანაღვლებს საკუთარი გაუმართავი მეტყველება, რომელიც დაუმორჩილებლობას უცხადებს ყოველგავრ გრამატიკულ წესსა და ლოგიკას, მაშინ როდესაც უსიტყვოდ ემორჩილება სახელისუფლებო მითითებებსა და შეკვეთებს. არ ანაღგვლებს, რადგან, მაინც პოპულარულია, მის გადაცემას არც მაყურებელი აკლია და არც დაფინანსება, ქუჩაში ხალხიც ცნობს და თუ ზოგს არ უყვარს და ზოგიც აკრიტიკებს, ეგეც არაფერი, რადგან “შავი პიარიც ხომ პიარია”.

მოკლედ აღმოჩნდა, რომ არ მაქვს სათანადო ძალა და შემართება, ვებრძოლო ჩვენი სოციო-პოლიტიკურ-საზოგადოებრივი პლასტის ამ მახინჯ გამოვლინებას და უფრო იოლი, ვისთვის კი ალბათ სამარცხვინო გზა ავირჩიე - ქართული რეალობის დეზერტირი გავხდი. დიახ, კიდევ ერთი აღიარებითი ჩვენება უნდა მივცე: მე ქართული სინამდვილის დეზერტირი ვარ! ასე უფრო ადვილია ცხოვრება, მერწმუნეთ! არ უყურებ ტელევიზორს და არ კითხულობ უხამსობამდე მისულ უგემოვნო ჟურნალ-გაზეთებს, შესაბამისად არ გეშლება ნერვები ათასნაირ უნიჭო, უგვანო და მავნე ტელე-შოუების ყურებასა და უაზრო ინტერვიუების კითხვაზე დახარჯულ დროსა და დამწყდარ ნერვებზე; სრულებით არ გაღიზიანებს ბილბორდებზე გადაჭიმული ტელეწამყვანების მომღიმარი სახეები, რადგან ზოგიერთი მათგანი ბუნდოვნად გეცნობა, ზოგიც საერთოდ ახალი სახეა შენთვის და ვერც კი ცნობ. მოკრავ ყურს რომელიმე ახალ გადაცემას, მაგალითად “face control”-ს ან “ცეკვის ლიგას” და თვალშიადვილადსაცემი უნიჭობის მიუხედავად, უაგრესიოდ იღიმები და შინაგან კმაყოფილებას გრძნობ, რადგან ხვდები, რომ თავისუფალი ხარ ამ მარაზმისგან და ძალიან, ძალიან ბევრი ადგილი გაქვს სადღაც შიგნით.

მაგრამ ისიც უნდა გაგიმხილოთ, რომ არც დეზერტირის ცხოვრება აღმოჩნდა ადვილი, რადგან ტყეში გასული პარტიზანივით, მუდამ მალვაში რომაა და მეტი უსააფრთხოიებისთვის იძულებულია, სმენაც და თვალიც გაიმახვილოს, მეც უფრო “სენსიტიური” გავხდი (სენტიმენტალობისა და ნარცისიზმის ბრალდების შიშით ვერიდები სიტყვა “მგრძნობიარე”-ს); ადრე რომ ვერ ვამჩნევდი და ყურადღებას არ ვაქცევდი, ახლა ყველაფერი სუსხიანი ქარივით მხვდება და უსიამოვნო ჟრუანტელს იწვევს სხეულში. აი, მაგალითად, ამოდის ავტობუსში ყვითელქურთუკიანი კონტროლიორი და მკაცრი სხითა და იმპერატიული ტონით კითხულობს: “ბილეთი გაქვს?!” მე ჯერ ვცდილობ გავუღიმო, მივესალმო და მშვიდად ვაჩვენო ამოსვლისთანავე აღებული ბილეთი, არ მინდა გავღიზიანდე და გვერდით მსხდომთა მსგავსად შევუკურთხო, თუნდაც გულში. მინდა ვუთხრა, რომ წესით გამარჯობაც უნდა თქვას და მეორე პირის მრავლობითითაც მომმართოს, რადგან არ მიცნობს და სავარაუდოდ ვერც გამიცნობს ისე ახლოს, რომ შენობით მომართვის უფლება ჰქონდეს. ეს ყველაფერი კი იმიტომ მინდა, რომ ჩემს გარშემო მყოფი ადამიანებისგან ველური, შმაგი ცხოველებივით გამოვარდნილი უარყოფითი ენერგია ავიცილო. ასე მგონია, ამ უარყოფით ენერგეტიკულ ჭავლებს შორის ვისრისები და სადღაც უკან ხერხემალთან ვგრძნობ უსიამო ჟრუანტელივით ჭვალს. ამიტომ ავტობუსში ყოველი მგზვრობა ცხოვრებისეულ გამოცდას ემსგავსება, გამოცდას როგორ დავრჩეთ ადამიანებად და არ გადავყლაპოთ ერთმანეთი პირველივე შემთხვევისთანავე. კიდევ უფრო უარესია, როცა პურის ან ყვავილების გამყიდველებს მინდა ავუხსნა, რომ იმისთვის რომ სწორედ მისგან ვიყიდო რაიმე, აუცილებელი არაა, ნახევარი წელი მის გვერდით მჯდომი “კოლეგა-გამყიდველის” ლანძღვა და წყევლა. ასეთ დროს სასოწარკვეთილებაში ვვარდები და კიდევ უფრო მეტად უსუსური ვხდები, რადგან არ შემიძლია ტელევიზორივით მარტივად გამოვრთო რეალობის ეს კონკრეტული წამი. დავდივარ ქუჩაში, ვმგზავრობ ავტობუსით თუ შევდივარ მაღაზიაში - მეჩვენება, რომ ყველგან რაღაც უხილავი მოძრაობს ჩვენს შორის და ჩვენს თავზე. და, როგორც წესი, ზემფირას ერთ-ერთი სიმღერის ტექსტი მახსენდება: «я питаюсь справится с обрушившимся небом; я никак не слабочокнут тут такие перестрелки»... და სწორედ ასეთ დროს მინდება ვუთხრა კონტროლიორს, ავტობუსის თითოეულ მგზავრს, პურისა და ყვავილების გამყიდველს რომ ძალიან, ძალიან კარგად მესმის მათი და მეც ზუსტად ასე ვიქცევი, როცა თუნდაც ორი დღე გადაბმით ვუყურებ ქართულ საინფორმაციო გადაცემებსა და ტელე-შოუებს; რომ ასეთი აგრესია ძალიან ბუნებრივია, როცა ყოველ დღე უგულო, ისტერიული წამყვანის მიერ განგებ დრამატიზირებულად “მოწოდებულ ინფორმაციას” უსმენ და შემდეგ გულის გადასაყოლებლად მდარე ხარისხის გასართობი შოუების ფსევდოთავისუფალი ქცევის, ყალბ წამყვანებს ატყუებინებ თავს.

მონატრება

ამბავი უბედური “ბედნიერი კაცისა”

ყველაფერი თავის ჩვეულ რიტმს დაუბრუნდა. სინდისის ქენჯნამ თუ დაშვებული შეცდომის ყრუ შეგრძნებამ კუთვნილი ადგილი მიუჩინა ყველაფერს: ცოლს, შვილს, მშობლებს, მეგობრებს, საყვარელ პროფესიას, უფრო მოწოდებას კი რომ გავდა. ყველაფერმა თითქოს კანონით დამტკიცებული უფლებები აღიდგინა და ისიც ისევ ყოველდღიურობის ტუსაღად აქცია. ყველაფერს თავ-თავისი ადგილი ჰქონდა, როგორც მუყაითი დიასახლისის სახლში, მთავარ საზრუნავად სახლის დალაგება-დაწკრიალება რომ გაუხდია. ერთადერთი მეხსიერებისთვის არ იყო ადგილი, უკეთეს დღეთა მოგონებები უსარგებლო ნივთივით ყოველ წუთას ფეხებში ედებოდა და თვალში ეჩხირებოდა. რომ ვერაფერი მოუხერხა, ვერსად წაიღო და ვერსად გადამალა, თან რომ ვერც დაივიწყა, ადგა და აკრძალა. დიახაც, აკრძალა! განა ამ სახლის, ამ სხეულის, მასში მცხოვრები სულისა და გონების ბატონ-პატრონი და ერთადერთი მბრძანებელი თითონ არ იყო?! ვის შეეძლო ხელი შეეშალა მისთვის ან საერთოდ ვინ გაიგებდა რა იყო აკრძალული მის “სამეფოში”. თუ მოინდომებდა სულ ჭრელა-ჭრულა ლოზუნგებით მოფენდა იქაურობას, რომელიმე პატარა სამეფოს ომს გამოუცხადებდა და დაუნდობელ ბრძოლასაც გააჩაღებდა, მაგრამ, აბა, ამას ვინ შეი(ა)ტყობდა?! გრეგნულად ხომ კეთილდღეობის ყველა ატრიბუტი – ცოლი, შვილი (ახლა უკვე შვილები) და წარმატებული კარიერა სახეზე იყო და საიმედოდ იცავდა “ბედნიერი კაცის” შეურყვნელ სახელს. საკუთარი შეცდომების აუღიარებლობით საიმედოდ გამაგრებულ სამეფოს მტერი ვერაფერს დააკლებდა. მთავარ და ალბათ, ერთადერთ საფრთხეს მას სუფთა ჰაერი უქადდა, გაზაფხულის ახლადამოყრილი კვირტებისა და გიჟივით მოვარდნილი შხაპუნა წვიმით გაჟღენთილ სურნელს ხომ მისთვის სამეფოდან გაძევებული მოგონებების ფარულად შეიარაღება შეეძლო. ეს კი ჯანყის რეალურ საფრთხეს ქმნიდა; ტახტის დამხობა ყველაზე დიდ სირცხვილს – შეცდომების აღიარებას ნიშნავდა. ამიტომაც დარაბებდახშულ სამეფოში ნელ-ნელა ჟანგბადმა იკლო, ჰაერი ჩაიხუთა და დამძიმდა, მაგრამ რაკიღა ნაზირ-ვეზირთაგან ვერცერთი – ვერც გული, ვერც გონება და ვერც სხვაზე უფრო უმართავი წინათგრძნობა ვერ ბედავდნენ გალავანს გარეთ გაჭყეტას, შავი ღრუბელივით ჩამოწოლილ მძიმე ჰაერს სამეფოში უკვე ვერავინ ამჩნევდა. ყოველდღიურობა დუნედ მიედინებოდა, იგი უხსოვარი დროიდან არსებობდა, სწორედ მისით განაყოფიერებულ მიწაზე დაარსებულა თითქოს სამეფოც. მოკლედ, საკუთარი “შეუცდომლობის” მტკიცე რწმენით გაგულისებული სახელმწიფოს კეთილდღეობას არაფერი ემუქრებოდა... არაფერი ემუქრებოდა მანამ, სანამ ერთ მშვენიერ დღეს სამეფოში მონატრება არ შემობორიალდა. მონატრებამ კარგად იცოდა, რაც ელოდა გულკერპი მბრძანებლის ხელში, ამიტომაც ჭკუა იხმარა და შორი გზით დამაშვრალი, უბრალო მოგზაურივით შემოიპარა სამეფოში. სახედამჭკნარ მოხუცად გადაცმული მონატრება ვერავინ იცნო; დროით გახუნებულ, ჩამოკონკილ სამოსს აბა ვინღა იცნობდა? ვერც გონების გამჭრიახობამ შენიშნა უცნაურობა, ვერც მუდამ აღვირამოდებულმა გულმა იგრძნო საფრთხე და ვერც სხვაზე უფრო შორსმჭვრეტელმა წინათგრძნობამ იგუმანა რაიმე. ასე უჩუმრად შემოიპარა მონატრება “ყველაფრით შემკული კაცის” სახელმწიფოში და სამეფოს სრულუფლებიან მაცხოვრებელთა შორის დაემკვიდრა. ცოტა ხანი ყველსაგან შეუმჩნევლად დაჰყო, დიდად არავისთან ურთიერთობდა, ერთ-ორ სიტყვას თუ გაცვლიდა თავის თავში ჩაფლულ ყოველდიურ საფიქრალთან ან გულმავიწყსა და დაფანტულ ყოფით პრობლემებთან, რადგან იცოდა, საფრთხე მათგან არ ელოდა, სამეფო კარს - გულსა და გონებას კი ჯერჯერობით ახლოსაც არ ეკარებოდა. ასეთი უჩინარი არსებობით მონატრებას დროის მოგება სურდა, გადაცმული დაეხეტებოდა კუთხე-კუნჭულ და მოგონებებს დაეძებდა. მათ გარეშე არც ისეთი ძლიერი იყო ჩემი მონატრება, ხელმწიფის გამოსაფხიზლებლად მას მოკოვშირე ჭირდებოდა. მაგრამ სადღა იყო მოგონებები? მათი უმეტესობა სამუდამოდ გაეძევებინათ სამეფოდან, ნაწილი მონებივით სხვებზე გაეცვალათ, ნაწილისათვის სახელები გადაერქმიათ, გადეკეთებინათ და დაემახინჯებიათ, გამორჩეულად საშიში მოგონებები კი, სხვა რომ ვერაფერი მოუხერხეს, მეფის ბრძანებით, ყველაზე ბნელსა და მიუვალ დილეგში გამოემწყვდიათ. სწორედ ეს მოგონებები სჭირდებოდა მონატრებას, სწორედ მათი არსებობა ექაჩებოდა ამდენ ხანს აქეთკენ და მათი გულისთვის გამოევლო ამსიშორე გზა, მხოლოდ მათთან ერთად შეეძლო მონატრებას ხელმწიფის გულამდე ათასნაირი ცრუ მონაფიქრითა და მონაგონით ჩახერგილი გზის გაკაფვა და მისი საღათას ძილიდან გამოხმობა. მაგრამ სანამ მფრთხალი და ზედმეტადწინდახედული მონატრება რამეს მოიფიქრებდა და მოიმოქმედებდა, ყველაფერი თავისთავად მოხდა, ზუსტად ისე, მზე რომ ყოველ დილას უკითხავად ამოდის, რადგან იცის, ამის უფლება მისთვის უზენაესს მიუცია, მაგრამ ის კი არ იცის, რომ მისი მარადიული ბუნებაც ესაა სწორედ. არც მონატრებას სცოდნია საკუთარი თავი კარგად და ვერც საკუთარ ჯადოსნურ ძალას აფასებდა თურმე ჯეროვნად. ეგონა, მოხუცად გადაცმული საიმედოდ ვარ დამალული, ვერავინ შემამჩნევს და სანამ მოგონებებს არ გამოვიხსნი და კარგად არ შევიარაღდები არც გამოვჩნდებიო, იმას კი ვერ მიმხვდარიყო, რაში იყო მისი ნამდვილი ძალა. მონატრება წარსულის ბედნიერი წუთების სურნელს აფრქვევდა, მონატრების ყრუ განცდა, ერთ დროს საყავრელი და მივიწყებული მელოდიასავით შორეული და ახლობელი, მისდაუკითხავად ვრცელდებოდა მთელს სამეფოში და ნელ-ნელა ყველა კუთხე-კუნჭულს მათრობელა კვამლში ხვევდა. სამეფოს თითქოს ჯადო აეხსნაო, ბნელი დილეგის კედლები თავისით ჩამოიქცა და დატუსაღებულ მოგონებებს ბორკილები გუშინდელი თოვლივით შემოადნა ხელებზე. მოგონებების გათავისუფლებამ ძალა შემატა მონატრებას, თითქოს ჰაერში დატრიალებულმა უხილავმა სურნელმა უცებ ხორცი შეიბა და ყველსათვის ხილულ ხატ-სახედ ჩამოიქნაო. მონატრება თავს ვეღარ დამალავდა. მასაც მეტი რა უნდოდა?! პირდაპირ მეფის სასახლეს მიადგა და თამამად აუტეხა ბრაგა-ბრუგი.

სამეფო კარი ისედაც კარგა გვარიან განგაშს მოეცვა, რა ხანია ნებისყოფის მიერ საიმედოდ გამაგრებულ მაღალ გალავანზე ჩიტი ვერ გადაფრენილიყო და ახლა კიდევ ყველაზე საშიში მტერი - მონატრება დათარეშობდა. მეფემ ნაზირ-ვეზირები იხმო და საგანგებო თათბირი გამართა. პირველად აზრი, ჩვეულებისამებრ, გონებას ჰკითხა. ფრთხილმა და გამჭრიახმა გონებამ პირდაპირ პასუხს თავი აარიდა და იქნებ ცოტა კიდევ მოგვეცადაო, - შესთავაზა ხელმწიფეს. სამაგიეროდ ნებისყოფა ღელავდა, რა დროს მოცდაა, სადაცაა თავზე დაგვემხობა სამეფო, სასწრაფოდ ზომები უნდა მივიღოთ და თუ საჭირო გახდა, ურჩი მოგონებებიცა და მონატრებაც სამუდამოდ აღვგაოთ პირისაგან მიწისაო. წინათგრძნობა უკვე მიმხვდარიყო საით უბერავდა სიო, რომელიც თუ საჭირო გახდებოდა, ქარიშხლადაც გადაიქცეოდა, და ამ სიტყვების ამაოებაც კარგად უწყოდა, ამიტომ “დაე, იყოს ნება უფლისაო”, - ესღა თქვა, ნაბიჯი უკან წადგა და მდაბლად დაუკრა თავი ხელმწიფეს. სასწრაფოდ უნდა შევიპყროთ ყველანი! - არ ცხრებოდა ნებისყოფა, რომელსაც ახლა შიშიც ამოსდგომოდა გვერდში და უფრო გათამემებულიყო. დაბნეულმა მეფემ გულს გახედა, თითქოს მისგან მოელის საბოლოო განაჩენს და ხსნასო, თუმც, ჩვეულებრივ, ყველაზე ნაკლებად სწორედ მას ეკითხებოდა აზრს. სიჭაბუკის ზღვარს გადაცილებლი გული კუთხეში მიმჯდარიყო, თავი გვერდზე გადაეგდო, მზერა სადღაც სიცარიელისთვის მიეპყო, გეგონებოდათ სულ სხვაგან არის და არაფერი ეხება, რაც მის გარშემო ხდებაო; სახეზე უცნაური ღიმილი დასთმაშებდა, თითქოს მძივის აცმა დაპნეულა და თავის მომყრელი აღარავინ არისო. მეფემ რამდენჯერმე გაუმეორე შეკითხვა გულს. ცოტა ხნის მერე ისიც გამოერკვა და ვითომც საფიქრალი აქ რა არისო, უყოყმანოდ უპასუხა: მონატრებაცა და მოგონებებიც სასწრაფოდ სასხლეში უნდა ვიხმოთო. პასუხმა თავზარი დასცა ნებისყოფას, “გულისგან მეტს რას უნდა ელოდეო”, - ჩაიბურტყუნა და გამომწვევად დატოვა დარბაზი. შიში, რომელიც ამ სიტყვების გამგონე, საპნის ბუშტივით გაიბერა, სუნთქვაშეკრული გაიყურსა, ადგილიდან ვერ იძვროდა, მართლა ბუშტივით არ გავსკდეო. გონებამ შეკამათება სცადა, მაგრამ წინათგრძნობის უდრტვინველმა სიმშვიდემ მასაც გაჩუმება ურჩია, მეფემ კი შვებით ამოისუნთქა, რაკიღა ბოლოსდაბოლოს დაბეჯითებით ურჩიეს რაღაც, გაურკვევლობას ყველაფერი ერჩივნა, თანაც, კაცმა რომ თქვას (ან გინდაც ქალმა) გულის რჩევა-გადაწყვეტილებით პასუხისმგებლობაც ეხსნებოდა. გადაწყდა, მოგონებებიცა და მონატრებაც სამეფო კარზე უნდა მოეწვიათ.

მთელი სამეფო სულგანაბული ელოდა მეამბოხეთა სასახლეში სტუმრობას, ეგონათ, მეფეს ტახტიდან ჩამოაგდებენ და გამარჯვების ყიჟინას დასცემენო, მაგრმ ყველა სახტად დარჩა, როცა მონატრებამ და მოგონებებმა მომღიმარი სახეებით მშვიდად გადაჭრეს მუდამ სადღესასწაულოდ მორთული დარბაზი და მეფესა და გულს შორის უსიტყვოდ დაიკავეს ადგილები. მეფე ვერ მიმხვდარიყო რა ხდებოდა მის თავს, სად გამქრალიყო ნებისყოფა, რატომ დაჩიავებულიყო შიში, რას დადუმებულიყო გონება, რას გაეხარებინა და გაეხალგაზრდავებინა ასე უცებ გული; დაბნეული შეჰყურებდა ხან ერთს, ხან მეორეს. უცნაურმა შეგრძნებამ დაჰრია ხელი ჩვენს ხელმწიფეს, თითქოს ღრმა ძილიდან ერკვევა და ღამის ზმანებებს თავდაღწეული საკუთარ თავს უბრუნდებაო; სადღაციდან ერთდროულად გამოცვენილი მოგონებები, თითქოს დამწყვდეულ ჩიტებს გალიის კარი გაუღესო, ერთბაშად მოაწყდნენ მეფეს და დიდი ხნის წინ მივიწყებული თვალუწვდენელი სამყარო გადაუშალეს, მეფეც თითქოს შინაგანად გაიზარდა, გაფართოვდა, გალაქტიკასავით განივრცო და უცებ... მოენატრა, ძალიან, ძალიან მოენატრა, არ კი იცოდა რა, საკუთარი თავი თუ პირველი ძლიერი გრძნობა, ერთ დროს განცდილი და მივიწყებული, უკეთესის რწმენა თუ ყველანაირი წინააღმდეგობის გადალახვის შემართება, ახალგაზრდობით გათამამებული წინდაუხედაობა თუ ღირსეულად დაბერებული სინანულის განცდა, ან იქნებ მისი ნამდვილი სამშობლო მოენატრა, სადღაც იქ, შორს, ძალიან შორს რომ იყო და მოსიყვარულე მამასავით მუდამ რომ ელოდა. მთელმა მისმა ცხოვრებამ სარკეში ჩაიხედა თითქოს და ზედ უხიაგოდ მიწერილი სიტყვა “კეთილდღეობა” ამოაყირავა, სადღაც გაკრული ხელით მიწერილი სიტყვები კი, მუდამ შეცდომით უკუღმა დაწერილი რომ ეგონა, წაღმა დაანახა: “გაუფრთხილდი მოგონებებს საკუთარ თავში”.

მორალი: ნუ იცხოვრებ შინაგანად ნაკლულად, როცა შეგიძლია მუდამ სავსე იყო; ნუ გაურბიხარ მოგონებებს და ნუ გეშინია მონატრების.

P.S. მაზოხისტო მკითხველო, რომელმაც ეს “მონაზღაპრი” ბოლომდე წაიკითხე, იმედი მაქვს, გადაგვარებული “ქართული სუფრის” ატავისტურ ატრიბუტად - “მონატრების სადღეგრძელოდ” არ აღიქვი ეს ყველაფერი-))